W dniu 5 października 2023 r. zapadł ważny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Jak wskazał TSUE w sprawie o sygn. C‑146/22, istnieje możliwość zastosowania dwóch różnych (obniżonych) stawek VAT dla dostawy towarów mających te same obiektywne cechy i właściwości.
Sprawa dotyczyła sporu pomiędzy polskim podatnikiem VAT a Dyrektorem Krajowej Informacji Skarbowej w przedmiocie stawki VAT mającej zastosowanie do transakcji sprzedaży mlecznych napojów czekoladowych w placówkach gastronomicznych.
Podatnik ten prowadził sieć kawiarni we Wrocławiu, która wprowadzała do obrotu napój o nazwie 'Classic Hot Chocolate', mający postać gorącej czekolady przygotowanej na bazie mleka i sosu czekoladowego. Zwrócił się on do organu podatkowego z wnioskiem o udzielenie wiążącej informacji dotyczącej stawki VAT mającej zastosowanie do tego napoju. Organ uznał, że sprzedaż na wynos i sprzedaż na miejscu napoju czekoladowego należy uznać za dostawy towarów, którym towarzyszą usługi dodatkowe, a mianowicie przygotowanie i podanie napoju klientowi do bezpośredniej konsumpcji. Organ stwierdził, że świadczenie to jest objęte działem 56 PKWiU, zatytułowanym „Usługi związane z wyżywieniem”, w związku z czym takie dostawy towarów podlegają obniżonej stawce VAT wynoszącej 8%. Podatnik zakwestionował stanowisko Organu wskazując, że w omawianej sytuacji należy zastosować stawkę VAT w wysokości 5 %, analogicznie do innych dostaw towarów określonych w załączniku nr 10 do ustawy o VAT, który obejmuje między innymi napoje na bazie mleka, ze względu na: podobieństwo między tymi produktami a napojem będącym przedmiotem postępowania głównego; na naruszenie zasady neutralności VAT; naruszenie reguł konkurencji oraz błędną implementację ustawy o VAT.
Wskazać należy, że w polskich przepisach przewidziane jest stosowanie obniżonych stawek VAT do „środków spożywczych”, o których mowa w pkt 1 załącznika III do dyrektywy VAT, oraz do „usług restauracyjnych i cateringowych”, o których mowa w pkt 12a tego załącznika III. Zgodnie z art. 41 ust. 2a ustawy o VAT obniżona stawka podatku w wysokości 5 % ma zastosowanie do towarów i usług wymienionych w załączniku nr 10 do tej ustawy, który odnosi się do pozycji CN 2202. Jednakże te towary i usługi nie mogą korzystać z tej stawki, jeżeli należą do działu 56 PKWiU.
Organ utrzymał wydaną decyzję, podatnik zaskarżył więc rozstrzygnięcie Organu do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który to powziął wątpliwości co do zgodności rozpatrywanych przepisów krajowych i praktyki krajowej z dyrektywą VAT, według jej wykładni dokonanej w orzecznictwie Trybunału, a także z zasadami wspólnego systemu VAT. W tych okolicznościach WSA postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE m.in. z pytaniem, czy praktyka administracyjna powodująca zastosowanie dwóch różnych obniżonych stawek VAT wobec towarów mających te same obiektywne cechy i właściwości w zależności od wystąpienia usług przygotowania i podania takiego towaru, różnicująca tym samym takie towary pod względem podmiotowym, a nie przedmiotowym, jest zgodna z zasadą neutralności podatkowej i zasadą pewności prawa? Ponadto WSA wskazał na wątpliwości dotyczące możliwości skorzystania z dwóch różnych źródeł klasyfikacji - CN i PKWiU - w celu określenia stawki VAT mającej zastosowanie do tej samej kategorii towarów lub usług.
TSUE, odnosząc się do stanu faktycznego, zwrócił uwagę na fakt, że napoje są przeznaczone do natychmiastowego spożycia, ponieważ są przygotowywane specjalnie na życzenie klienta i podawane na gorąco, podczas gdy niekoniecznie ma to miejsce w przypadku napojów mlecznych sprzedawanych w sklepie, na których skład konsument nie ma zresztą wpływu. Różnica ta, zdaniem TSUE, może wywierać decydujący wpływ na dokonany przez konsumenta wybór zakupu jednego lub drugiego z tych napojów, ponieważ wybór ten nie jest dokonywany ani w tych samych warunkach, ani w tym samym celu, tym bardziej że konsument może zmieniać skład pierwszych napojów poprzez zamawianie dodatkowych składników. Sąd krajowy powinien więc ustalić, czy napoje mleczne rozpatrywane w postępowaniu głównym wykazują analogiczne właściwości, po drugie, czy zaspokajają one te same potrzeby konsumenta, i po trzecie, czy różnice między tymi napojami mlecznymi wywierają decydujący wpływ na wybór przeciętnego konsumenta polegający na zakupie jednego lub drugiego z tych napojów. Należy podkreślić w tym względzie, że wystarczy w szczególności, aby trzecie kryterium zostało spełnione, by uznać, że dane towary lub usługi nie są podobne, a zatem objęcie ich różnymi obniżonymi stawkami VAT nie narusza w konsekwencji zasady neutralności podatkowej (por. z wyrokiem z dnia 11 września 2014 r., K, C-219/13, pkt 31).
Odpowiadając na zadane pytanie TSUE wskazał, iż art. 98 dyrektywy VAT w związku z pkt 1 i 12a załącznika III do tej dyrektywy, art. 6 rozporządzenia wykonawczego nr 282/2011 oraz zasadę neutralności podatkowej należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które przewiduje, że środki spożywcze składające się z tego samego głównego składnika i zaspokajające tę samą potrzebę przeciętnego konsumenta podlegają dwóm różnym obniżonym stawkom VAT, w zależności od tego, czy są one sprzedawane detalicznie w sklepie, czy też są przygotowywane i podawane klientowi na gorąco na jego zamówienie w celu natychmiastowego spożycia, pod warunkiem że owe środki spożywcze nie wykazują analogicznych właściwości pomimo wspólnego głównego składnika lub że różnice między tymi środkami, w tym dotyczące usług wspomagających, jakie towarzyszą ich dostawom, w istotny sposób wpływają na decyzję przeciętnego konsumenta o zakupie jednego lub drugiego z tych środków.
