W wyroku z dnia 25 lutego 2021 r. (C-604/19) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) uznał, iż przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności w zamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów dla celów podatku od towarów i usług (VAT).
Wskazany wyrok zapadł na kanwie sporu pomiędzy Gminą Wrocław a Dyrektorem Krajowej Informacji Skarbowej (DKIS) w zakresie skutków na gruncie VAT przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów.
Wątpliwości w tym zakresie pojawiły się w związku wejściem w życie ustawy z dnia 20 lipca 2018r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. z 2018 r., poz. 1716).
W interpretacji z dnia 15 stycznia 2019 r. (0115-KDIT1-2.4012.824.2018.1.KK) DKIS uznał m.in., iż opłaty należne gminie z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, ustalone na podstawie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako pozostająca do zapłaty część kwoty stanowiącej należność z tytułu ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu, wyłącznie w przypadku kiedy czynność ustanowienia prawa użytkowania wieczystego została dokonana po dniu 30 kwietnia 2004 r.
Sprawa trafiła następnie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, który postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi.
Po rozpatrzeniu sprawy TSUE orzekł, iż:
1) Artykuł 14 ust. 2 lit. a) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności przewidziane w przepisach krajowych w zamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów w rozumieniu tego przepisu,
2) Dyrektywę 2006/112 należy interpretować w ten sposób, że przy przekształceniu prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności przewidzianym w przepisach krajowych w zamian za uiszczenie opłaty na rzecz gminy będącej właścicielem nieruchomości, co pozwala jej na uzyskanie z tego tytułu dochodu o charakterze stałym, z zastrzeżeniem weryfikacji, jakich powinien dokonać sąd odsyłający, owa gmina działa w charakterze podatnika w rozumieniu art. 9 ust. 1 owej dyrektywy, a nie jako organ władzy publicznej w rozumieniu art. 13 ust. 1 tej dyrektywy.
Zgodnie z powołanym art. 14 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2006/112, z dostawę towarów (poza przeniesieniem prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel, o której to czynności mowa w art. 14 ust. 1 tej dyrektywy) uznaje się także „przeniesienie prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie, z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa”.
Zdaniem TSUE, przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów z mocy ww. ustawy z 20 lipca 2018r. wpisuje się właśnie w te ramy i co istotne, w ocenie TSUE, w takim przypadku gmina działa w charakterze podatnika VAT, a nie organu władzy publicznej.
Wskazane orzeczenie stanowi niewątpliwie problem dla gmin. Dotychczas najczęściej przyjmowało się bowiem, iż już w momencie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi do dostawy towaru (gruntu), a późniejsze przekształcenie tego prawa we własność nie stanowi odrębnej transakcji podlegającej opodatkowaniu VAT.
Z omawianego wyroku wynikałoby natomiast, iż TSUE dopatruje się w analizowanej sprawie ponownej dostawy tego samego towaru.
